Odroczenie wykonania kary pozbawienia wolności jest instytucją regulowaną przez Kodeks karny wykonawczy. Stanowi odstępstwo od zasady bezzwłocznego wykonania kary orzeczonej wyrokiem sądu. 

Wniosek o odroczenie wykonania kary pozbawienia wolności może zostać rozpoznany wyłącznie w przypadku, gdy skazany nie rozpoczął wykonywania kary pozbawienia wolności. Jednakże, złożenie wniosku o  odroczenie wykonania kary pozbawienia wolności nie wstrzymuje obowiązku stawienia się w zakładzie karnym.

W przypadku rozpoczęcia wykonywania kary pozbawienia wolności przez skazanego, tj. stawienia się skazanego w zakładzie karnym, wniosek staje się bezprzedmiotowy.  

W jaki sposób uzyskać odroczenie wykonania kary? Kto może starać się odroczenie wykonania kary? Jakie przesłanki należy spełnić, żeby sąd odroczył wykonanie kary?

Obligatoryjne odroczenie kary pozbawienia wolności

W art. 150 k.k.w. uregulowano obligatoryjne odroczenie wykonania kary, tj. wskazane zostały przesłanki, po ziszczeniu się których, sąd musi odroczyć wykonanie kary w stosunku do skazanego. 

Sąd odracza wykonanie kary pozbawienia wolności w wypadku choroby psychicznej lub innej ciężkiej choroby, która uniemożliwia wykonanie tej kary. Odroczenie następuje do czasu ustania przeszkody. Poprzez sformułowanie „do czasu ustania przeszkody” należy rozumieć jako istotny postęp w leczeniu skazanego, który z uwagi na ustabilizowanie stanu zdrowia skazanego umożliwi mu właściwe pojmowanie istoty i celu kary. 

Za ciężką chorobę uznaje się taki stan skazanego, w którym umieszczenie go w zakładzie karnym może zagrażać życiu lub spowodować dla jego zdrowia poważne niebezpieczeństwo.

W orzecznictwie poprzez „ciężką chorobę” rozumie się taką, której nieleczenie albo leczenie dostępne w warunkach zakładu karnego może zagrozić życiu skazanego lub spowodować poważne niebezpieczeństwo dla jego zdrowia w wypadku osadzenia go w zakładzie karnym.

(Postanowienie SA w Krakowie z 10.02.2016 r., II AKzw 1286/15)

Ponadto, za „ciężką chorobę” uznaje się taki stan skazanego, w którym umieszczenie go w zakładzie karnym może zagrażać życiu lub spowodować dla jego zdrowia poważne niebezpieczeństwo.

(Postanowienie SA w Krakowie z 23.06.2014 r., II AKzw 702/14)

Podkreślić należy, iż sformułowanie „ciężka choroba” odnosi się również do chorób psychicznych, tak więc nie każda choroba psychiczna obliguje sąd do odroczenia kary pozbawienia wolności. 

W orzecznictwie wskazuje się, iż przesłanką obligatoryjnego odroczenia kary pozbawienia wolności może być choroba psychiczna uniemożliwiająca wykonanie kary, a więc choroba o znacznym natężeniu, wyłączająca możliwość zrozumienia przez skazanego istoty kary oraz uniemożliwiająca proces resocjalizacji.

(uchwała SN z 28.01.1971 r., VI KZP 71/70; uchwała SN z 14.07.1977 r., VII KZP 24/77)

Fakultatywne odroczenie kary pozbawienia wolności

W art. 151 k.k.w. uregulowano fakultatywne odroczenie kary pozbawienia wolności. Jest to sytuacja najczęściej spotykana w praktyce. 

Sąd może odroczyć wykonanie kary pozbawienia wolności na okres do roku, jeżeli natychmiastowe wykonanie kary pociągnęłoby dla skazanego lub jego rodziny zbyt ciężkie skutki.

W tym przypadku sąd nie ma obowiązku odroczenia wykonania kary. Ustawodawca zdecydował się na zastosowanie zwrotu „zbyt ciężka skutki”, który stanowi klauzulę generalną o charakterze ocennym. Sąd może orzec o odroczeniu, jednak orzeczenie to musi być poprzedzone każdorazowo szczegółową weryfikacją, czy w konkretnej, zindywidualizowanej sytuacji, natychmiastowe wykonanie kary spowoduje zbyt ciężkie skutki dla skazanego lub jego rodziny.

Przesłankami zastosowania fakultatywnego odroczenia kary mogą być, m.in.:

• choroba skazanego, inna niż określona w art. 150 k.k.w., tj. inna niż „ciężka”;
• konieczność zapewnienia opieki członkom rodzinny z uwagi na ich wiek lub chorobę, której to opieki nikt poza skazanym nie może zapewnić;
• konieczność zapewnienia rodzinie środków do życia na okres odbywania kary pozbawienia wolności. 

Odroczenie na podstawie art. 151 k.k.w. może zostać orzeczone kilkukrotnie, jednak jego łączny okres nie może przekroczyć jednego roku. 

Inna jest sytuacja w przypadku skazanej kobiety ciężarnej oraz osoby skazanej samotnie sprawującej opiekę nad dzieckiem. W takich przypadkach sąd może odroczyć wykonanie kary na okres do trzech lat po urodzeniu dziecka. 

Odraczając wykonanie kary pozbawienia wolności Sąd może zobowiązać skazanego do:

• podjęcia starań o znalezienie pracy zarobkowej;
• zgłaszania się do wskazanej jednostki Policji w określonych odstępach czasu;
• poddania się odpowiedniemu leczeniu lub rehabilitacji, oddziaływaniom terapeutycznym lub uczestnictwu w programach korekcyjno-edukacyjnych.

Kancelaria Adwokacka Ryszard Kalisz posiada wieloletnie doświadczenie w postępowaniach karnych wykonawczych. Reprezentujemy klientów na obszarze całego kraju zarówno w postępowaniach wykonawczych o odroczenie kary pozbawienia wolności, jak również w postepowaniach o udzielenie przerwy w wykonywaniu kary pozbawienia wolności.